Analiz: Esad Yönetimi Neden Hızla Çöküyor?

Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın yönetimi, 2011 yılında başlayan iç savaşın ardından yıllar süren çatışmalar ve uluslararası izolasyon nedeniyle ciddi zorluklarla karşı karşıya kaldı. Ancak son dönemde, Esad’ın yönetimi hızla çökme aşamasına gelmiş gibi görünüyor. Bu çöküşün sebepleri, iç ve dış faktörlerin birleşimiyle açıklanabilir.

1. Ekonomik Çöküş ve Halkın Tepkisi

Esad yönetimi, Suriye’nin savaş öncesi ekonomik temellerine geri dönebilmiş değil. 2011 yılında başlayan iç savaş, Suriye’nin altyapısını büyük ölçüde tahrip etti ve ülkenin tarım, sanayi ve ticaret sektörlerini neredeyse yok etti. Buna ek olarak, savaşın bitmesinin ardından ülke, uluslararası yaptırımlar ve dış borçlar nedeniyle ekonomik çöküş yaşadı. Suriye lirası, sürekli değer kaybetmekte, işsizlik oranı artmakta ve halk, temel ihtiyaçlarını karşılayabilmekte büyük zorluklar yaşamaktadır.

Son dönemde, özellikle gıda ve enerji fiyatlarının hızla artması, halkın yaşam standardını düşürmüştür. Bu durum, Esad’a olan güveni zedelemiş ve halkın yönetim karşıtı tepkilerini arttırmıştır. Özellikle 2023 yılında, ekonomik kriz yüzünden artan protestolar ve işçi grevleri, Esad yönetiminin zayıfladığını ve halkın daha fazla baskıya karşı sabrının tükendiğini gösteriyor.

2. İran ve Rusya’nın Yavaşlayan Desteği

Esad, savaşı kazanabilmek için dış destek almaktan büyük ölçüde faydalandı. Rusya ve İran, Suriye hükümetinin hayatta kalmasında kritik rol oynadı. Ancak bu iki ülkenin desteği, bir yandan Esad’a savaş sırasında zafer kazandırsa da, diğer yandan Suriye’deki iç dinamiklerdeki değişikliklere ve halkın artan direncine karşı oldukça kırılgan bir denge oluşturdu.

Rusya’nın savaşın başından itibaren sağladığı hava desteği ve İran’ın Şii milis güçleri ile Esad’a verdiği kara desteği, büyük ölçüde Suriye’nin askeri başarısının temelini oluşturdu. Ancak son yıllarda, Rusya ve İran’ın Suriye’ye olan ilgisi azalmış, özellikle Rusya, Ukrayna’daki savaşla daha fazla meşgul olmuş ve Suriye’deki operasyonlarını kısıtlamıştır. Bu durum, Esad yönetiminin uluslararası desteğini zayıflatmış ve ülkenin yeniden inşası için gerekli dış yatırımların gelmemesine yol açmıştır.

3. Suriye’nin Bölünmüşlüğü ve Yerel Yönetimlerin Güçlenmesi

Esad rejimi, Suriye’nin tamamında hakimiyet kurmuş gibi görünse de, gerçekte ülke büyük ölçüde bölünmüş durumda. Kuzeydoğuda Kürtler, Türkiye sınırındaki bölgelerde ise muhalifler tarafından yönetilen alanlar hâlâ büyük bir engel teşkil ediyor. Esad yönetimi, bu bölgeler üzerinde tam hakimiyet kurmakta başarısız oldu ve bu da devletin fiili bölünmesine yol açtı.

Ayrıca, Esad’ın rejimi, yerel yönetimlerin ve milis gruplarının güçlenmesiyle zayıfladı. Özellikle Suriye’nin kuzeydoğusunda PYD ve YPG gibi Kürt grupları, Suriye’nin geleceğinde belirleyici bir rol oynuyor. Suriye’nin yerel yönetimlerinin artan gücü, merkezi hükümetin kontrolünü zayıflatıyor ve ülkede siyasi çözüm yollarını engelliyor.

4. Uluslararası İzolasyon ve Diplomatik Çözümsüzlük

Beşar Esad’ın uluslararası toplum tarafından suçlanması, Suriye’nin yalnızlaşmasına yol açtı. 2011’deki şiddet olayları ve kimyasal silah kullanımı nedeniyle Esad, dünya çapında büyük tepki çekti ve Batılı ülkeler tarafından tecrit edilmiştir. Bunun yanında, Arap Birliği ve diğer bölgesel aktörler de Esad’ı meşru bir lider olarak tanımamakta direnmiştir.

Son yıllarda, bazı Arap ülkelerinin Esad’la ilişkileri normalleştirmeye başlaması, ancak küresel güçlerin hala Esad’ı tanımaması, ülkenin uluslararası alandaki diplomatik çözümsüzlüğünü devam ettiriyor. Esad yönetiminin bu uluslararası izolasyonu, ekonomik kalkınmayı ve savaş sonrası yeniden yapılanmayı engellemektedir.

5. Rejim İçindeki İsyanlar ve İsyançı Grupların Artışı

Savaşın uzun süreli etkisi, Esad yönetimi içinde bile iç isyanlara yol açtı. Ülkenin farklı bölgelerinde Esad’a karşı çıkan ve yönetimin sert yöntemlerinden bıkmış yerel halk ve eski ordu mensuplarından oluşan isyan grupları giderek daha fazla güç kazanıyor. Bu, Esad’ın eski müttefikleri ve rejim içindeki destekçilerinin güvenini kaybetmesine neden oluyor.

Beşar Esad’ın yönetiminin hızla çökmesinin arkasında, ekonomik kriz, yerel güçlerin artan gücü, uluslararası izolasyon ve rejim içindeki çürümeler gibi bir dizi faktör bulunmaktadır. Esad, dış desteklerin azalması ve halkın tepkilerinin büyümesiyle karşı karşıya kalırken, Suriye’nin geleceği belirsizliğini koruyor. Bu süreç, yalnızca Esad’ın değil, Suriye’nin tamamının geleceğini etkileyen karmaşık bir çözüm sürecine işaret etmektedir.