Akran Zorbalığı: Nedenleri, Belirtileri ve Çözüm Yolları

Akran Zorbalığı: Küresel Bir Sorun

Akran zorbalığı, dünya genelinde ciddi bir toplumsal sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Uzman Klinik Psikolog Büşra Pekkoç Baskıcıoğlu, bu konuda yaptığı açıklamalarda, “Araştırmalar, çocukların yaklaşık üçte birinin hayatlarının bir döneminde akran zorbalığına maruz kaldığını ortaya koymaktadır. Bu olgunun üstesinden gelebilmek için çocuklara zorbalıkla başa çıkma stratejileri öğretilmeli, güçlü sosyal bağlar kurmalarına destek olunmalı ve aile-okul iletişimi kuvvetlendirilmelidir” ifadelerini kullanmıştır.

Akran Zorbalığının Tanımı ve Biçimleri

Uzman Klinik Psikolog Büşra Pekkoç Baskıcıoğlu, akran zorbalığını şu şekilde tanımlamaktadır: “Akran zorbalığı, bireyin yaşıtları tarafından sürekli ve kasıtlı bir şekilde fiziksel, sözel, sosyal veya dijital yollarla zarar görmesi ya da baskı altında tutulmasıdır. Bu durum, fiziksel saldırılar, alay etme, dışlama, tehdit etme, dedikodu yayma ve siber zorbalık gibi çok çeşitli biçimlerde kendini gösterebilir.”

Siber Zorbalıkta Artış

Akran zorbalığının yaygınlığına dikkat çeken Uzm. Klnk. Psk. Baskıcıoğlu, “Dünya genelinde yapılan çalışmalara göre, çocukların yaklaşık %20-35’inin zorbalık mağduru olduğu, %10-20’sinin ise zorbalık yapan taraf olduğu belirlenmiştir. Özellikle internetin yaygınlaşması ile siber zorbalık oranlarında ciddi bir artış gözlemlenmektedir” şeklinde konuşmuştur.

Zorbalığın Nedenleri

Zorbalığın ortaya çıkmasında etkili olan faktörleri sıralayan Uzm. Klnk. Psk. Baskıcıoğlu, “Aile içindeki şiddet, yetersiz ebeveyn ilgisi, düşük özsaygı, sosyal beceri eksiklikleri, okul ortamındaki denetimsizlik ve toplumda şiddetin normalleşmesi gibi unsurlar zorbalığın sebepleri arasında yer almaktadır. Zorbalık yapan bireyler genellikle kendilerini güçlü hissetmek, dikkat çekmek veya başkalarına üstünlük sağlamak amacıyla bu tür davranışlarda bulunurlar” ifadelerini kullanmıştır.

Hangi Yaş Gruplarında Daha Sık Görülür?

Akran zorbalığının hangi yaşlarda daha yaygın olduğuna değinen Uzm. Klnk. Psk. Baskıcıoğlu, “Akran zorbalığı genellikle okul öncesi dönemde başlamakla birlikte, en belirgin ve yaygın olarak ilkokul ve ortaokul dönemlerinde gözlemlenir. Lise döneminde de devam edebilir, ancak türü ve şekli değişebilir. Araştırmalar, akran zorbalığının en çok 7-15 yaş aralığında yaygın olduğunu göstermektedir. Özellikle ilkokulun son yılları ve ortaokul dönemi, zorbalığın en sık yaşandığı dönemlerdir” şeklinde açıklamıştır.

Akran Zorbalığı Belirtileri

Akran zorbalığına maruz kalan bireylerde görülebilecek belirtiler hakkında bilgi veren Uzm. Klnk. Psk. Baskıcıoğlu, “Zorbalığa uğrayan çocuklarda içine kapanıklık, kaygı ve depresyon belirtileri, okula gitmek istememe, akademik başarının düşmesi, fiziksel yaralanmalar, sosyal ortamlardan kaçınma, yalnız kalma isteği, uyku ve yeme düzeninde bozulmalar, özsaygı ve özgüvende düşüş gibi çeşitli belirtiler gözlemlenebilir” demiştir.

Uzman Desteği ve Yaklaşım Yöntemleri

Uzm. Klnk. Psk. Baskıcıoğlu, zorbalık mağduru bir çocuğa nasıl yaklaşılması gerektiği hakkında şu bilgileri vermiştir: “Zorbalığa uğrayan çocuğa destekleyici ve anlayışlı bir şekilde yaklaşmak son derece önemlidir. Öncelikle çocuğun hissettiklerini anlamak ve onu suçlamadan dinlemek gerekir. Ardından öğretmenler, okul yönetimi ve gerekirse bir uzmandan destek alınmalıdır. Çocuğa kendini savunma ve sosyal beceriler kazandırma konusunda rehberlik edilmelidir. Akran zorbalığına maruz kalan çocuklar, ilerleyen yaşlarda düşük özsaygı, depresyon, anksiyete bozuklukları, akademik başarısızlık, sosyal izolasyon ve hatta travma sonrası stres bozukluğu gibi sorunlarla karşılaşabilirler. Ayrıca bazı bireylerde saldırgan davranışlar geliştirme veya başkalarına zorbalık yapma eğilimi de görülebilir.”

Çocuklara Empati ve Sosyal Beceriler Kazandırmak

Akran zorbalığıyla başa çıkabilmeleri için ebeveynlere şu önerilerde bulunan Uzm. Klnk. Psk. Baskıcıoğlu, “Akran zorbalığına karşı etkili bir mücadele için çocuklara zorbalıkla başa çıkma stratejileri öğretilmeli, güçlü sosyal bağlar kurmalarına yardımcı olunmalı ve aile-okul iletişimi güçlendirilmelidir. Ayrıca, zorbalığı önlemek amacıyla aileler, eğitimciler ve toplum iş birliği yapmalı; okullarda zorbalık karşıtı programlar düzenlenmeli, çocuklara empati ve sosyal beceriler kazandırılmalıdır. Aileler, çocuklarının davranışlarını yakından gözlemlemeli ve dijital ortamda karşılaştıkları içerikleri kontrol etmelidir. Gerekirse psikolojik destek alınarak çocukların güvenli ve sağlıklı bir ortamda büyümeleri sağlanmalıdır. Akran zorbalığı, bireylerin gelişimi üzerinde uzun vadeli etkiler bırakabilen ciddi bir problemdir. Bu konuda farkındalığı artırmak ve etkili çözümler üretmek, daha sağlıklı bir toplum oluşturmanın önemli bir parçasıdır.”